inkapasite

İNKAPASİTE

İnkapasite, pilotlarda veya uçuş ekibinde kısmen veya tamamen görevini yapamayacak bir sağlık probleminin meydana gelmesidir.

Uçuşta pilotların inkapasite olması önemli bir tehlikedir ve eğitimi yapılmış diğer birçok acil  durumdan daha fazla kazaya sebep olmuştur.

İnkapasite Belirgin ve Hafif olmak üzere iki çeşittir:

Belirgin inkapasite kalp krizi, şiddetli beyin rahatsızlığı veya şiddetli iç kanama gibi muhtemel sebeplerden kaynaklanan kolayca fark edilebilen ve uzun süren fonksiyon ve kabiliyet kaybına yol açan durumlardır.

Hafif inkapasite ise küçük beyin nöbetleri, düşük kan şekeri, diğer tıbbi hastalıklar veya kişisel sorunlar gibi tanımlanması zor, kısmi veya tam bilinç kaybı meydana getiren durumlardır. Bu durumlarda personelin kendisi de bazen durumunu değerlendiremediğinden tehlikelidir. Baş ağrısı, diş ağrısı, mide bağırsak iltihabı, gecikmiş alkol, ilaç veya tedavi etkisi ve soğuk algınlığı, kalp sorunları, akut enfeksiyon, tromboz, sara, düşük şeker hafif inkapasite sebepleri olabilir.

Pilotlar için son periyodik muayeneden geçmiş olmak garanti değildir. Sağlıklı bir yaşam tarzının pilot inkapasite sayısını azaltabileceği açıktır. İlaç kullanımından kaçınma, ortalama alkol tüketimi, yeterli istirahat, uyku ve beslenme, iş ve özel yaşamda stresten kaçınma buna yardımcı olur.

İnkapasitenin erken teşhisi hayati öneme sahiptir. Sessiz bir çöküşün düz uçuş gibi konuşmaların en az olduğu bir safhada tespiti zordur. Bu tüm ekip üyelerinin birbirlerini çok yakından takibini gerektirir. Yakından takipten kasıt diğer ekip üyesinin anormal reaksiyon ve davranışlarını gözlemlemektir. İki yönlü iletişim kuralı iyi bir yöntemdir. Yani birinin yorumuna diğeri cevap vermelidir. Örneğin PNF’in uçak yoldan sapıyor ikazına, PF hem düzeltmeli hem de sözle teyit etmelidir. Ekipten biri sorulan sorulara veya çekliste normal yolla cevap vermezse hafif inkapasitenin başladığına inanmak için yeterli sebep olduğu düşünülebilir. En kötü ihtimalle uyumuş olabilir.

Bir inkapasitenin başlangıç belirtileri şunlardır: tutarsız konuşmalar, garip davranışlar, düzensiz solunum, sabit ve soluk bir yüz ifadesi, gecikmeli veya çok hızlı sarsıntılı hareketler. Bunlardan herhangi birinin olması inkapasite şüphesi uyandırmalı ve durumu tespit etmek için harekete geçmelidir.

Pilot inkapasite durumları, rutin olarak eğitimi yapılan diğer non-normal koşullara nazaran daha sık meydana gelir. İnkapasite bugüne kadar tüm yaş gruplarında ve uçuşun tüm safhalarında olmuştur. İnkapasite durumu ani ölümden kısmi zihinsel ya da fiziksel performans kaybına kadar birçok şekilde olabilir.

Hafif inkapasite durumu en tehlikelisi ve en sık olanıdır. İnkapasite etkileri fonksiyon kaybından bilinç kaybına veya ölüme kadar değişebilir. Pilot inkapasite durumunu erken teşhis etmenin anahtarı kokpitte CRM kavramlarını düzenli olarak kullanmaktır. Uygun bir ekip koordinasyonu sözel iletişimi kullanarak kontrol ve çapraz-kontrol içerir. Standart çalışma usullerine ve standart profillere rutin bir şekilde bağlılık problemin tespitine yardımcı olabilir. Bir ekip üyesinin standart bir usulden veya uçuş profilinden önemli miktarda sapması ile ilgili sözlü iletişime cevap vermemesi ile tam veya kısmi inkapasiteden şüphelenilmelidir. Herhangi bir ekip üyesinin ikinci kez bir isteğe veya çekliste cevap verememesi bir sorgulama sebebidir.

Kendinizi iyi hissetmiyorsanız diğer pilota söyleyerek kumandaları ona devrediniz. Her bir uçuş ekip üyesi diğer uçuş ekip üyesini uçuş boyunca inkapasite açısından takip ederek dikkatli olmalıdır.

Pilot inkapasite durumunun onaylanması üzerine aksiyon: eğer bir pilotun inkapasite olduğu kesinleşirse diğer pilot kumandaları devralmalı ve gerekli kumanda ve anahtarların pozisyonlarını kontrol etmelidir.

Uçak kontrol altına alındıktan sonra iş yükünü azaltmak için oto-pilot devreye konulmalıdır.

Emercensi deklere edilmelidir. (may day-may day-may day)

Varsa kabin ekibinden yardım isteyin. İnkapasite pilotu sabitlemek için koltuğunu tam geriye alın. Omuz bağı kilidi pilotu sabitlemek için kullanılabilir.

Kokpit görevleri iniş için hazırlık yapmak üzere organize edilmelidir.

Uçaktaki diğer pilot ve ekiplerden yardım almayı değerlendirin.

Bir uçuş ekibi üyesinin inkapasite (iş göremezlik) durumu tespit edildiğinde yapılacak şeyler:

Birinci adım:

1. I HAVE CONTROL diyerek kumandaları alın.
2. Oto-pilotu devreye koyun
3. Emergency veya Urgency (hangisi uygunsa) durum deklere edin.
4. Mümkünse inkapasite uçuş ekibi üyesini sandalyesinden kaldırın. Her halükarda uçuş kumandalarını, anahtarları, kolları engellememesi için sandalyesini en geriye çekin. Diğer mürettebatın veya yolcuların yardımı gerekebilir.
5. Gerekirse COM ve NAV seçeneklerini kendi tarafınıza ayarlayın.

İkinci adım:

1. İnkapasite kişiye ilk yardım uygulayın (uçakta doktor veya tıbbi personel anonsu yapın)
2. İlgili tüm faktörleri değerlendirdikten sonra mümkün olur olmaz iniş yapmayı planlayın.
3. İnişten sonra tıbbi yardım planlayın ve hastanın durumu hakkında mümkün olduğunca ayrıntılı bilgi verin.

Üçüncü adım:

1. İniş için hazırlanın (kokpit ve kabin), acele bir yaklaşma için baskı yapmayın.
2. Çeklistleri normalden önce bitirin. (kabinden veya uygun birinden yardım alın)
3. İş yükünü azaltmak için radar vektörü ile mümkünse uzun yaklaşma isteyin.
4. İniş için koltuk değiştirmeyin, inişi normal koltuğunuzdan yapın.
5. İnişten sonra şunları organize edin:
6. Duruma göre ancak uçak tam olarak durduktan sonra taksi için koltuk değiştirmek.
7. Uçağın park yerinin ayarlanması.
8. Mümkün olan en hızlı şekilde inkapasite pilotun ambulansa aktarılması.

Özetle; uçuştan önce kendinizi iyi hissetmiyorsanız HAYIR deyiniz. En iyi periyodik kontroller de sağlıklı bir yaşam tarzı da uçuşta inkapasite olmama garantisi vermez. Zamanında inkapasiteyi tespit etmek için iki yönlü iletişim kullanın. Diğer pilotun inkapasite belirtisi olabilecek anormal veya sıra dışı davranışlarını takip edin. İnkapasite durumunda üç temel adımı unutmayın: kumandaları alın, inkapasite pilotu emniyete alın, iniş için hazırlanın.

Son olarak; “inkapasite durumu, kumandaları devralan pilottan iyi bir muhakeme ve özel uygulamalar bekler.”